النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة (کتاب)

النَّجاةُ فی القیامَة فی تَحقیقِ اَمْرِ الاِمامَة کتابی کلامی و به زبان عربی تألیف ابن میثم بحرانی که در زمینه امامت بحث کرده است. او ابتدا آرای مختلف درباره امامت را مطرح کرده و سپس با بحث و استدلال علیه مخالفان، نظریه صحیح را به همراه استدلال بیان می‌کند.

درباره مؤلف

کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم بحرانی (۶۳۶ - ۶۷۹ یا ۶۹۹ق)، محدث، فقیه و متکلم شیعی سدۀ ۷ق است. ابن میثم پس از تکمیل تحصیل خود به تربیت شاگردان و تألیف و تصنیف پرداخت و گفته‌اند خواجه نصیرالدین طوسی نزد او فقه خواند. شهرت عمده ابن میثم در کلام است.

محتوا

کتاب مشتمل بر یک مقدمه و سه باب است که خود مقدمه، دو موضوع را در بر گرفته است:

• تعریف امامت
• بیان مذاهب مختلف درباره وجوب امامت و ادله وجوب.

ابواب سه‌گانه

• باب اول: شرایط معتبر در امامت که در چهار مبحث آمده است:

1. عصمت امام
2. افضلیت امام بر دیگران
3. علم امام در همه مسائل
4. منصوص‌بودن امام

• باب دوم: تعیین امام بعد از رسول خدا(ص) که دو بحث را داراست:

1. بحث امامت امیرالمؤمنین بعد از پیامبر(ص) که با سه دلیل نصوص جلی، نصوص غیر جلی و براهین عقلی اثبات می‌کند.
2. اثبات امامت سائر ائمه(ع)

• باب سوم: بیان شبهات و جواب آنها که شامل چهار قسمت می‌باشد:

1. ردّ شبهات منکران امامت امام علی(ع)
2. بیان طعنه‌های خوارج به علی(ع) و جواب آن‌ها
3. بیان اعتقادات فرقه‌های شیعه و جواب آن‌ها
4. غیبت امام زمان.

ویژگی‌ها

کتاب النجاة فی القیامة رساله‌ای مختصر درباره مهم‌ترین مسائل متعلق به امامت که نویسنده با اسلوبی خاص بدان پرداخته است. وی ابتدا به ذکر آرای مختلف در مبحث امامت اشاره کرده و سپس در میان آن، نظر صحیح را انتخاب می‌کند. ابن میثم سپس به آرای مخالف بازگشته و با استدلال، نظریه غیر صحیح را رد کرده و در پایان، به بیان نظریه صحیح با ذکر استدلال می‌پردازد.
مؤلف نظرات خویش را با بیان منطقی و به دور از دعواهای اعتقادی مطرح کرده و تلاش نموده با اقتصار از حق دفاع کند. برخی این اثر بحرانی را در ادامه منهج کلامی شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی دانسته‌اند.

چاپ

این اثر اولین بار در سال ۱۴۱۷ق با تحقیقات محمدهادی یوسفی غروی توسط انتشارات مجمع الفکر الاسلامی به چاپ رسید.

پانویس

منابع

• بحرانی، ابن میثم، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۷ق.
• النجاة فی القیامة فی تحقیق أمر الامامة، مجله: الفکر الاسلامی، آبان ۱۳۷۵ - شماره ۱۵.